Mag ik mijn personeel in de gaten houden met camera’s? Is een vraag die geregeld terug komt!
“Diefstal door eigen personeel is goed voor 40 procent van alle diefstallen in een bedrijf.”
Het aantal camera’s dat bedrijven installeren om het eigen personeel in de gaten houden, neemt spectaculair toe. Werkgevers proberen met zulke camera’s het aantal interne diefstallen terug te dringen. Alleen is de vraag: mag je als werknemer zomaar gefilmd worden? “Bedrijven moeten hiervoor een specifieke procedure volgen”, benadrukt de Privacycommissie.
Een onderschat probleem, zo vindt het Neutraal Syndicaat voor de Zelfstandigen (NSZ). Diefstal door eigen personeel is volgens de vakorganisatie goed voor 40 procent van alle diefstallen in een onderneming. Winkeldiefstal door klanten staat in voor een aandeel van rond de 50 procent. De rest komt van diefstal door externe personen, zoals leveranciers, en van administratieve fouten.
Diefstal van 1.300 euro
Vooral de impact van diefstal door eigen werknemers is opvallend. “Zo ligt de schade gemakkelijk 10 tot 14 keer hoger dan bij een gewone winkeldiefstal door een klant, alleen al omdat personeelsleden gedurende een langere periode kunnen stelen”, aldus NSZ-voorzitter Christine Mattheeuws. Een gemiddelde winkeldiefstal door klanten bedraagt, volgens het NSZ, rond de 100 euro, terwijl diefstal door een medewerker gemiddeld goed is voor zo’n 1.300 euro.
Bovenal blijkt het een erg courant verschijnsel bij bedrijven. Meer dan de helft van de ondernemingen (53 procent) is de afgelopen twee jaar het slachtoffer geweest van diefstal door eigen personeelsleden, zo bleek uit onderzoek van NSZ eerder dit jaar.
Recordaantal camera’s
Werkgevers proberen alvast met camera’s het aantal interne diefstallen terug te dringen. Vorig jaar deden bijna 1.194 organisaties een aangifte voor het plaatsen van camera’s op de werkvloer. Een record, nog nooit werden er zoveel aanvragen ingediend. En bovendien gaat het om een grote toename, want het jaar ervoor ging het om 643 aanvragen.
Dergelijke camera’s dienen niet enkel als afschrikmiddel. Daarnaast kunnen camerabeelden er, volgens Christine Mattheeuws, ook voor zorgen dat ellenlange discussies bij ontslagen vermeden worden. “Dat is handig, zeker nu alle ontslagen gemotiveerd moeten kunnen worden. Bovendien is ook de antipestwet gevoelig verstrengd”, klinkt het. Want ook in die context kunnen camerabeelden van pas komen.
Verschillende wetgeving
Bedrijven mogen niet zomaar camera’s installeren. Overigens bestaan er twee soorten camera’s: zij die externen (zoals klanten, leveranciers of genodigden) in het oog moeten houden. En anderzijds zij die bedoeld zijn voor de eigen medewerkers. De eerste soort volgt de zogenaamde Camerawet, voor het eigen personeel geldt de zogenaamde cao 68. Al geldt deze laatste dan weer niet voor de overheidssector, waar de algemene Privacywet van toepassing is.
Spijtig genoeg lopen deze wetgevingen niet volledig gelijk, erkent Sarah Boulerhcha van de Privacycommissie. “De grote principes zijn wel hetzelfde, maar de praktische uitwerking ervan verschilt”, geeft ze toe. “Aangezien een voorzichtige werkgever, die diefstal wil vermijden, op voorhand niet weet of deze diefstal door derden of door eigen personeel zal gebeuren, volgt hij dus het best de regels van beide wetgevingen.”
Twee keer aangifte voor zelfde camera’s
In de praktijk komt het erop neer dat een werkgever, bijvoorbeeld een warenhuis, twee keer een aangifte moet doen voor hetzelfde camerasysteem. Zo’n warenhuis moet voor klantenbewaking een aangifte indienen per filiaal, terwijl camerabewaking voor het personeel via één aangifte kan gebeuren voor alle filialen.
Begin augustus had de Privacycommissie bijna 5.000 aangiftes ontvangen voor camerasystemen die de eigen medewerkers registreerden. Dat betekent dus dat minstens 5.000 organisaties, in één of meerdere van hun filialen, hun personeel opvolgen via camera’s. Want niet elke bedrijfsleider dient, na de installatie van camera’s, zo’n aangifte in, zo blijkt.
Camera’s mogen controleren
Voor alle duidelijkheid: een bedrijf mag zijn eigen personeel via camera’s filmen als het gaat om de veiligheid en gezondheid van zijn mensen, maar ook om de bescherming van zijn goederen. Ook het productieproces en de arbeid van de werknemer mogen via camera’s opgevolgd worden. Al moeten die camera’s dus wel worden aangegeven bij de Privacycommissie.
Toch zijn er ook elementen om rekening mee te houden. Zo vermeldt cao 68 wel dat “een inmenging in de persoonlijke levenssfeer van de werknemer tot een minimum beperkt moet worden.” Camera’s zijn daarnaast niet de enige factor ter beoordeling. Indien camera’s de arbeid van een werknemer controleren, mag dit niet tot gevolg hebben dat beslissingen door de werkgever alleen gebaseerd worden op beelden die via de camerabewaking verkregen zijn.
Worden beelden bewaard?
Bedrijven die camera’s op de werkvloer plaatsen, moeten, naast de aangifte, ook een speciale procedure volgen. Cao 68 legt een informatieverplichting op. “Een specifieke procedure”, benadrukt Sarah Boulerhcha van de Privacycommissie.
De werkgever moet de ondernemingsraad vooraf inlichten over alle aspecten van de camerabewaking. Indien er geen ondernemingsraad is, doet hij dat bij het comité voor preventie en bescherming op het werk. Indien er geen dergelijk comité is, wordt de vakbondsafvaardiging geïnformeerd. Is die er ook niet, dan is het de werknemer zelf die de informatie verkrijgt.
De informatie die de werkgever hierbij dient te geven, moet ook specifieke informatie bevatten. Hij moet aantal camera’s meedelen, het nagestreefde doeleinde van hun gebruik en of de opgenomen beelden al dan niet bewaard worden. Ook wordt meegedeeld waar de camera‘s zich zullen bevinden, naast de periode dat ze in werking zullen zijn.
Ongelijk van de rechter
Weet dus dat je als medewerker geïnformeerd moet worden over cameragebruik op kantoor. Ook al doen nog niet alle werkgevers dat. Zo riep werkgeversorganisatie NSZ haar leden onlangs nog op om hun werknemers niet voortdurend te filmen. En bovenal de eventuele plaatsing van camera’s steeds te melden aan hun medewerkers. “Die melding is wettelijk verplicht”, zo drukte de organisatie haar leden nog eens extra op het hart. “Wie zich daar niet aan houdt, krijgt doorgaans ongelijk van de rechter wanneer die camerabeelden gebruikt worden in een rechtszaak.”
(wv) – Meer informatie over cameragebruik op de werkvloer vind je op: www.privacycommission.be/nl/cameras